Γρίπη των χοίρων

Συμπτώματα και πώς να προφυλαχθούμε

Της Πεννυς Mπουλουτζα

Το ποσοστό ατόμων που θα εμφανίσει σοβαρές επιπλοκές είναι μικρό, η χρήση αντιιικών φαρμάκων συνιστάται μόνον σε ασθενείς με βαριές επιπλοκές, ενώ η διάγνωση μόνον από την κλινική εικόνα του ασθενούς είναι δύσκολη, ενημερώνουν και διευκρινίζουν οι καθ' ύλην αρμόδιοι. Με την επιστημονική συμβολή του παθολόγου - λοιμωξιολόγου του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, λέκτορα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών κ. Σωτήρη Τσιόδρα, η «Κ» απαντά σε ερωτήσεις και απορίες, που αυτή την περίοδο αφορούν όλους μας.

Πόσο επικίνδυνη είναι η νέα γρίπη;

Δεν είναι επικίνδυνη. Εκτιμάται ότι το ποσοστό των ατόμων που θα εμφανίσει σοβαρές επιπλοκές είναι πολύ μικρό και αφορά κυρίως άτομα υψηλού κινδύνου.

Πόσοι αναμένεται να νοσήσουν από τη νέα γρίπη;

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, από τη νέα γρίπη θα προσβληθεί το 1/3 του πληθυσμού, ενώ στην περίοδο της μεγάλης έξαρσης της νόσου το 15% των εργαζομένων θα λείπει από τους χώρους εργασίας εξαιτίας της γρίπης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της νέας γρίπης;

Πυρετός, βήχας, καταβολή, πονόλαιμος, καταρροή, πονοκέφαλος, πόνος στα οστά και τους μυς. Σπανιότερα μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει και συμπτώματα από το γαστρεντερικό κ.ά.

Πώς μπορεί κάποιος να διακρίνει εάν έχει τη νέα γρίπη ή κάποια άλλη ίωση;

Δεν μπορεί. Η διάγνωση μόνο από την κλινική εικόνα του ασθενούς είναι δύσκολη, ειδικά εάν τα συμπτώματα της γρίπης είναι ήπια, καθώς σε αυτή την περίπτωση η νόσος προσομοιάζει με άλλες απλές ιώσεις.

Τι πρέπει να κάνει ένα άτομο που εμφανίζει τα συμπτώματα γρίπης;

Εάν τα συμπτώματα είναι ελαφριά ή/και δεν επιμένουν, τότε θα πρέπει απλώς να καθίσει σπίτι του, να λαμβάνει τα γνωστά αντιπυρετικά ανά 6ωρο ή 8ωρο, να καταναλώνει άφθονα υγρά και να μην κουράζεται. Να κρατά απόσταση πάνω από 1-2 μέτρα από τους οικείους του, ή να φορά απλή χειρουργική μάσκα, και να καθαρίζει με απολυμαντικό τις επιφάνειες που μπορεί να έχει μολύνει.

Πρέπει να λάβει αντιιικά φάρμακα;

Οχι απαραίτητα, αφού στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων η νέα γρίπη είναι ήπια και αυτοπεριοριζόμενη. Η χρήση αυτών των φαρμάκων συνιστάται πλέον μόνο σε ασθενείς με σοβαρές εκδηλώσεις ή επιπλοκές της νέας γρίπης, και σε ασθενείς που ανήκουν σε υψηλές ομάδες κινδύνου.

Πότε πρέπει να πάει στον γιατρό ή στο νοσοκομείο;

Εάν ανήκει σε ομάδες υψηλού κινδύνου ή εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα γρίπης.

Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου;

Τα άτομα που έχουν χρόνια προβλήματα υγείας δηλαδή, καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνο, έιτζ κ.ά., οι έγκυες και τα παιδιά ηλικίας κάτω των δύο ετών. Επίσης φαίνεται ότι κινδυνεύουν τα πολύ παχύσαρκα άτομα (με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40).

Ποια είναι τα σοβαρά συμπτώματα γρίπης που πρέπει να οδηγήσουν στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας;

Δυσκολία στην αναπνοή ή πόνος στο στήθος, παράταση του πυρετού για περισσότερες από 3-4 ημέρες, ιδιαίτερα έντονη συμπτωματολογία, μελάνιασμα στα χείλη, συνεχείς έμετοι, αφυδάτωση (ζάλη στην όρθια στάση, μείωση της ποσότητας των ούρων ή στα νεογνά έλλειψη δακρύων όταν κλαίνε), νωθρότητα στα βρέφη, επεισόδια σπασμών, σημεία σύγχυσης και αποπροσανατολισμού.

Για πόσο διάστημα θα πρέπει να αποφεύγει ο ασθενής την επαφή με άλλα άτομα για να μη μεταδώσει τη νόσο;

Επτά ημέρες, ή από την αρχή των συμπτωμάτων έως και μία ημέρα αφότου αυτά υποχωρήσουν, όποιο από τα δύο διαρκεί περισσότερο.

Τι μπορεί να κάνει ένα άτομο για να προστατευθεί από τη νέα γρίπη;

Να αποφεύγει την επαφή με ασθενείς. Να αποφεύγει να ακουμπάει με γυμνά χέρια άψυχες επιφάνειες, και σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό να μην αγγίζει με τα χέρια τα μάτια του, τη μύτη του και το στόμα του που είναι οι πύλες εισόδου του ιού της γρίπης στον οργανισμό. Πρέπει πάντα να πλένει τα χέρια του καλά με σαπούνι και νερό πριν οποιαδήποτε δραστηριότητα που έχει σχέση με το αναπνευστικό του.

Εάν κάποιος έρθει σε επαφή με ασθενή, για πόσο διάστημα θα πρέπει να είναι σε επιφυλακή για την περίπτωση που έχει κολλήσει και αυτός;

Για επτά ημέρες μετά την επαφή με τον ασθενή.




Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_26/07/2009_323573

Συμβουλές στους γονείς

Μια νέα σχολική χρονιά αρχίζει

από http://www.smarinis.gr/

Μια σχολική χρονιά αρχίζει. Για χιλιάδες οικογένειες η σχολική ζωή των παιδιών τους είναι στο επίκεντρο του οικογενειακού προβληματισμού. Το σχολείο δεν είναι απλώς ο χώρος στον οποίο τα παιδιά αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες. Είναι βασικός παράγοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού, ενώ στις μεγάλες πια τάξεις, είναι καθοριστικό για το επαγγελματικό του και όχι μόνο, μέλλον.

Η προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον είναι πρόκριμα για την μελλοντική κοινωνική του προσαρμογή. Στις μικρότερες ηλικίες, αλλά συχνά και σε μεγαλύτερες, τα μαθητικά χρόνια χαράζουν βαθιά σημάδια στην ψυχή των ανθρώπων. Το μονομερές ενδιαφέρον για τη σχολική πρόοδο του παιδιού, πολλές φορές τραυματίζει σημαντικότερες πτυχές της παιδικής ή εφηβικής του προσωπικότητας. Η πίεση της εντατικοποίησης που η εποχή μας ασκεί σε όλους τους ανθρώπους μεταφέρεται σε πλάτες αδύναμες συχνά να την αντέξουν, και όταν το καταφέρουν, το κόστος μπορεί να είναι δυσανάλογο βαρύ με το αποτέλεσμα.

Τονίσαμε σ’ αυτή την εισαγωγή κυρίως τους κινδύνους που διατρέχουν τα παιδιά από τη σχολική ζωή και εμπειρία, γιατί πιστεύουμε ότι η ρουτίνα των καθημερινών υποχρεώσεων αφήνει στο περιθώριο αυτές τις πλευρές του σχολείου.

Όμως το σχολείο είναι και χώρος χαράς. Είναι χώρος όπου πολλά συνομήλικα άτομα βρίσκονται μαζί, κάτι που όλο και περισσότερο στερούνται στην υπόλοιπη ζωή τους, χώρος όπου τα παιδιά παίρνουν πολύτιμα εφόδια, χώρος όπου αναπτύσσονται πνευματικά και ψυχικά.

Με το άρθρο αυτό θέλουμε να συμβάλουμε ώστε το σχολείο να είναι για όλα τα παιδιά το δεύτερο και όχι το πρώτο. Ασφαλώς κάθε παιδί είναι μια μοναδική προσωπικότητα, αλλά μερικά κοινά χαρακτηριστικά μπορούν να εντοπιστούν και να δοθούν οι απαραίτητες γενικές συμβουλές.

Σχολείο και οικογένεια

Το παιδί μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στους δύο αυτούς χώρους. Πρέπει επομένως να υπάρχει αρμονία ανάμεσά τους, να μη λειτουργεί ο ένας ούτε ανταγωνιστικά ούτε κυριαρχικά ούτε καταπιεστικά πάνω στον άλλον. Δεν είναι φυσιολογικό όλη η οικογενειακή ζωή να επικεντρώνεται στο θέμα της σχολικής επίδοσης, αλλά ούτε να μένει ανέγγιχτη από αυτήν. Αντίστροφα, δε βοηθάει το μαθητή να μεταφέρει στο σχολείο όλες τις οικογενειακές προσδοκίες, να νιώθει ότι η δικαίωση της προσωπικότητάς του θα επιτευχθεί μόνο μέσα από την πορεία του στο σχολείο, αλλά ούτε να νιώθει ότι η παρουσία του στο σχολείο είναι μια τελείως άλλη αποκλειστικά δική του υπόθεση.

Το πρώτο και βασικότερο που βοηθάει στη σωστή σχέση είναι η συχνή επαφή των γονιών με το σχολείο. Δυστυχώς, για πολλούς γονείς το σχολείο είναι πάρκινγκ παιδιών. Όταν ο γονιός δεν επικοινωνεί με τους δασκάλους, όταν δε συζητάει με το παιδί του για το τι συνέβη στο σχολείο είτε στην τάξη είτε στο διάλειμμα, έχει πολύ ελλιπή εικόνα και δεν μπορεί να σταθεί αρωγός σε δύσκολες στιγμές του παιδιού του. Αύριο θα βρίσκεται μακριά από όλες τις καταστάσεις που το παιδί ζει. Ένας από τους λόγους που οδηγούν πολλούς νέους σε διάφορες ανεπιθύμητες εκδηλώσεις είναι αυτή η έλλειψη επικοινωνίας με την οικογένεια.

Ο άλλος είναι ο ασφυκτικός έλεγχος της οικογένειας. Εδώ βρίσκεται το κρίσιμο στοιχείο ισορροπίας. Το παιδί θέλει να νιώθει συμπαράσταση σε συνθήκες ελευθερίας. Θέλει να έχει την ελευθερία της πτώσης, αλλά και το χέρι που θα το βοηθήσει να σηκωθεί. Και βέβαια, το σημείο ισορροπίας είναι συνάρτηση και της ηλικίας. Στο Δημοτικό το παιδί έχει μεγαλύτερη ανάγκη της οικογένειας. Στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, στην εποχή της εφηβείας, έχει μεγαλύτερη ανάγκη ελευθερίας και ανεξαρτησίας, αλλά που να μην εκδηλώνεται ως αδιαφορία. Τέλος, στο Λύκειο έχει ανάγκη στήριξης και συνεχούς ενίσχυσης και αποδοχής από την οικογένεια.

Ας πάρουμε λοιπόν κάθε βαθμίδα χωριστά.

Τα πρωτάκια

Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Σωστή αρχή εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη σωστή συνέχεια. Στην πρώτη Δημοτικού το ζητούμενο είναι κυρίως η προσαρμογή. Προσαρμογή που δεν αλλοτριώνει όμως. Το πρόσωπο του δασκάλου είναι σ’ αυτή την τάξη καθοριστικό. Επίσης καθοριστικός είναι ο ρόλος του υλικού της τάξης. Στο νηπιαγωγείο υπάρχει σχετικός έλεγχος από τον παιδαγωγό όλης της επαφής των παιδιών. Στην πρώτη Δημοτικού ο δάσκαλος γυρίζει την πλάτη στην τάξη για να γράψει στον πίνακα κι από πίσω μπορεί να γίνεται το «έλα να δεις». Στα διαλείμματα τα πιτσιρίκια χάνονται από το βλέμμα του εφημερεύοντα δασκάλου. Για πρώτη φορά αξιολογούνται με βαθμούς! Αυτό είναι ένα σοκ και μία πρόκληση ταυτόχρονα.

Στο σπίτι δε φέρνουν τα γεγονότα, αλλά αυτά που τους έκαναν εντύπωση. Ο γονιός έχει πολύ ειδική εικόνα από αυτά που ακούει. Η συνεργασία με το δάσκαλο είναι όρος «εκ των ων ουκ άνευ». Χρήσιμη είναι και η επαφή με τους συμμαθητές και τους γονείς τους. Τα παιδικά πάρτι είναι μέρος της σχολικής ζωής.

Κι ερχόμαστε στο δύσκολο σημείο της μελέτης. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ από τα αντίστοιχα δικά μας παιδικά χρόνια. Οι οδηγίες διδασκαλίας τονίζουν ότι η μάθηση πρέπει να γίνεται μέσα στην τάξη. Αυτό δεν το αποδέχονται όλοι οι εκπαιδευτικοί. Άλλοι ζητούν από τους γονείς να βοηθήσουν και άλλοι να αφήσουν τα παιδιά τελείως μόνα τους. Οι γονείς βρίσκονται ενώπιον αδιεξόδων. Να βοηθήσουν και πώς; Να πούνε στο παιδί τους τον κανόνα για τα ρήματα ή να αφήσουν, όπως θέλει το σχολικό βιβλίο την κατανόηση να έρθει μόνη της με τον καιρό και μέσα από την οπτική εξοικείωση;

Δεν είναι στόχος του άρθρου αυτού να μπει στην ουσία των εκπαιδευτικών προβλημάτων και να δώσει άποψη για θέματα διδακτικής, γι’ αυτό θα περιοριστούμε σ’ αυτό που από την αρχή τονίσαμε. Συνεργασία με τους δασκάλους. Ακόμη κι αν η άποψη των γονιών είναι σωστότερη, το παιδί δε θα μπορέσει εύκολα να περάσει από τις συμπληγάδες δυο αντικρουόμενων τρόπων μάθησης.

Εξάλλου, μέσα από την επαφή θα κάνει ο γονιός και την αξιολόγηση του δασκάλου, ώστε να αποφασίσει σε ποιο βαθμό θα τον εμπιστευτεί. Όμως τυχόν απόρριψη του δασκάλου, ολική ή μερική, είναι αδιανόητο να μεταδοθεί στο παιδί.

Στο Δημοτικό
Από τάξη σε τάξη οι συνθήκες διαφοροποιούνται και από την αλλαγή των σχολικών απαιτήσεων και της ηλικίας των μαθητών, αλλά και από τη συνηθισμένη αλλαγή δασκάλου.
Ιδιαίτερα στο Δημοτικό ο δάσκαλος παίζει τεράστιο ρόλο στην πορεία των μαθητών συνολικά, αλλά και κάθε μαθητή ξεχωριστά.

Για τους μαθητές το να στερηθούν τον αγαπημένο τους δάσκαλο είναι συχνά
μεγάλη απώλεια. Η διεκδίκηση από την αρχή της αποδοχής και της αγάπης
του δασκάλου είναι πολύ σημαντική υπόθεση για την παιδική ψυχή. Βέβαια
ισχύει και το αντίστροφο. Αν ο προηγούμενος δάσκαλος δεν ήταν αγαπητός,
ο νέος μπορεί να είναι ο καταλύτης της αλλαγής της στάσης του μαθητή.
Ας μην επαναλάβουμε για την τεράστια σημασία της επικοινωνίας γονιών -
δασκάλων που είναι αυτονόητη. Οφείλουμε όμως να ξανατονίσουμε τη σημασία
που έχει η οικογένεια να στηρίζει το δάσκαλο, χωρίς όμως να απορρίπτει
το παιδί που πιθανώς δεν τον συμπαθεί. Το παιδί πρέπει να πειστεί ότι ο
δάσκαλος ενδιαφέρεται γι' αυτό. Αν ο δάσκαλος είναι αυστηρός ή
απρόσωπος, θα πούμε στο μαθητή ότι δε δείχνουν όλοι οι άνθρωποι με τον
ίδιο τρόπο ην αγάπη τους. Για το γιο μου είχα σκαρώσει μια ιστοριούλα
για κάποιον άνθρωπο που τον φοβούνταν όλοι στη γειτονιά γιατί δε μιλούσε
σε κανέναν, έμενε συνέχεια στο σπίτι του και είχε τα μπαντζούρια του
πάντα σφαλιστά. Όμως κάποτε αντιλήφθηκαν τυχαία ότι ο άγνωστος που τις
νύχτες άφηνε χρήματα κάτω από την πόρτα της γιαγιάς που χρειαζόταν
φάρμακα, ένα λουλούδι στη γιορτή της μάνας σε όλες τις μανάδες που τα
παιδιά τους βρίσκονταν μακριά, ένα καινούργιο ποδήλατο στον Κωστάκη που
παιδευόταν με ένα σαράβαλο που είχε βρει ο πατέρας του πεταμένο και
τόσες άλλες αγαθοεργίες δεν ήταν άλλος από το σιωπηλό γείτονα που δεν
ήθελε κανείς στη γειτονιά να μάθει ότι ήταν κωφάλαλος!

Παράλληλα, αν ο γονιός αντιληφθεί ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα,
γιατί δυστυχώς δεν αγαπούν όλοι οι εκπαιδευτικοί το ίδιο το επάγγελμά
τους, θα πρέπει να στηρίζει το παιδί του, χωρίς όμως να κατηγορεί και να
απαξιώνει το δάσκαλο. Σε μια ιδανική κοινωνία η εκπαίδευση θα ήταν
συλλογική υπόθεση όλης της κοινωνίας. Στις σημερινές συνθήκες, η
οικογένεια καλείται να αμυνθεί στα αρνητικά του εκπαιδευτικού συστήματος
μέσα στο πλαίσιό της, αλλά καλό είναι οι γονείς να μετέχουν και στους
συλλογικούς θεσμούς (σύλλογοι και ομοσπονδίες γονέων κ.τ.λ.) οι οποίοι
μπορούν να παλέψουν για τη θεσμική αναβάθμιση της εκπαίδευσης γενικά,
αλλά και του κάθε σχολείου ειδικότερα.

Όσο ο μαθητής ανεβαίνει τις τάξεις, η απόκτηση γνωστικού υπόβαθρου
απαραίτητου για τη συνέχιση των σπουδών γίνεται πιο ορατή. Στις μικρές
τάξεις το κύριο είναι η εκμάθηση του τρόπου μελέτης, η απόκτηση της
ικανότητας της προσοχής και της συμμετοχής στην τάξη. Αν ο μαθητής μάθει
να μαθαίνει, όλα στο μέλλον θα είναι ευκολότερα. Η σημασία αυτού του
στόχου είναι πολύ μεγαλύτερη από την απομνημόνευση των ποταμών της
Ελλάδας ή των ονομάτων των ηρώων του 21. Η προετοιμασία του μαθητή για
την εξέταση δεν πρέπει να πάρει τη μορφή αυτοσκοπού. Το να γεννηθούν στο
μαθητή απορίες είναι πολύ σπουδαιότερο από το να μπορεί να απαντήσει σε
μια ερώτηση του μαθήματος. Η περιέργεια είναι η μητέρα της γνώσης. Αυτή
η περιέργεια έμαθε το παιδί ένα σωρό νέες λέξεις και έννοιες. Η
περιέργεια που έχει το μικρό παιδί έμφυτη μπορεί να το κινητοποιήσει
ώστε να μελετήσει, να προσέξει, να ρωτήσει, να ενδιαφερθεί για το
αντικείμενο των μαθημάτων του. Συνεπώς, πολλές φορές, το άγχος των
γονιών να πάει το παιδί "διαβασμένο" στο σχολείο, τους οδηγεί στο να το
πιέσουν να καταπιεί αμάσητες γνώσεις, ώστε να συνηθίσει να μαθαίνει
μηχανικά.

Τέλος, θα πρέπει οι γονείς να αποφύγουν τις υπερβολές που σε πολλές
περιπτώσεις δημιουργούν ένα τόσο φορτωμένο πρόγραμμα με φροντιστήρια
ξένων γλωσσών, μπαλέτο, κολυμβητήριο συν εντατική προετοιμασία για το
σχολείο, ώστε το παιδί να χάνει το πιο σημαντικό μέσο γνώσης σ' αυτή την
ηλικία: Το παιχνίδι.

Εδώ ανοίγει ένας μεγάλος παράγοντας της διαμόρφωσης του παιδιού. Η
τηλεόραση και τα βιντεογκέιμ. Το παιχνίδι για να είναι διδακτικό και να
διαμορφώνει υγιή προσωπικότητα, πρέπει να είναι ομαδικό και
διαπροσωπικό. Νιώθω απέραντη θλίψη για τα παιδιά που δεν έχουν παίξει
κρυφτό, κι ας περνάνε τις "πλατφόρμες" των βιντεογκέιμς με εξαιρετική
δεξιοτεχνία! Θεωρώ απαραίτητη την καθημερινή σχεδόν επίσκεψη του παιδιού
στην παιδική χαρά ή στην αλάνα της γειτονιάς του. Θεωρώ εγκληματική τη
συνήθεια να αγοράζουμε βίντεο να δουν οι μικροί στην οικογενειακή γιορτή
για να μας αφήσουν ήσυχους. Ζητάμε ευθύνες από τους δασκάλους, αλλά
ξεχνάμε τις δικές μας. Ακυρώνουμε την αξία της γνώσης που μεταδίδεται
άμεσα από άνθρωπο (δάσκαλο) σε άνθρωπο (μαθητή) εκπαιδεύοντας το παιδί
να προσλαμβάνει πληροφορίες από τα ηλεκτρονικά μέσα, και αναρωτιόμαστε
γιατί το σχολείο του φαίνεται ανιαρό! Έχουμε μια αραχνιασμένη βιβλιοθήκη
και απορούμε γιατί το παιδί μας δε στρώνεται στο διάβασμα. Καρφωνόμαστε
εμείς οι ίδιοι με τις ώρες απέναντι στο χαζοκούτι και περιμένουμε το
σχολείο να μάθει το παιδί να αγαπάει το βιβλίο.

Κάποτε τα βράδια η οικογένεια έπαιζε γκρινιάρη γύρω από το τραπέζι. Και
τώρα όμως υπάρχει η μονόπολη, το ταμπού, το τρίβιαλ, το σκραμπλ που
μπορούν να γεμίσουν τα οικογενειακά βράδια όχι μόνο των παιδιών, αλλά
και των γονιών πολύ πιο ψυχοθεραπευτικά από τα πισώπλατα μαχαιρώματα των
μπιγκπραδερικών πιονιών.

Φτάνοντας πια στις μεγάλες τάξεις του Δημοτικού, οι βασικές γνώσης της
γλώσσας και των Μαθηματικών αποκτούν αυτόνομη αξία.

Η μεγαλύτερη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η οικογένεια στο μάθημα της
γλώσσας είναι να συνηθίσει το παιδί να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία. Στα
Μαθηματικά, βραχνά για πολλούς γονείς που δεν καταφέρνουν οι ίδιοι να
αντιμετωπίσουν τα σχολικά προβλήματα του παιδιού τους, υπάρχουν δύο
στόχοι που πρέπει να υπηρετηθούν:

Η απόκτηση δεξιότητας στις πράξεις που είναι κυρίως αποτέλεσμα τριβής
και
η απόκτηση μαθηματικής αντίληψης, όπου το μόνο που μπορεί να κάνει η
οικογένεια είναι να απαλλάξει το μαθητή από το αγχωτικό σύνδρομο των
Μαθηματικών και η καλλιέργεια κινήτρων. Ένας τρόπος δημιουργίας κινήτρων
είναι για παράδειγμα η συμμετοχή του παιδιού στο σχεδιασμό του
οικονομικού προγραμματισμού της οικογένειας, η προσεκτική και από κοινού
ανάγνωση των λογαριασμών κ.τ.λ.

Στο Γυμνάσιο

Οι αλλαγές είναι εντυπωσιακές. Η προσαρμογή στη νέα εκπαιδευτική βαθμίδα
παίζει σημαντικότατο ρόλο.

Αντί του ενός δασκάλου, έχουμε έναν καθηγητή για κάθε μάθημα. Άμεση
συνέπεια είναι η μεταφορά του κέντρου βάρους από το πρόσωπο του δασκάλου
στο μάθημα καθαυτό. Σε ορισμένα μαθήματα ο καθηγητής μέχρι το τέλος του
έτους δε θυμάται τα ονόματα των μαθητών, και όταν πρόκειται να βάλει
βαθμούς, διαβάζει τον κατάλογο για να θυμηθεί ποιος είναι ποιος.
Οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές. Ο βαθμός στηρίζεται κατά πολύ, και σε
μερικές περιπτώσεις αποκλειστικά, στην επίδοση σε ένα διαγώνισμα.
Τα διαγωνίσματα και τα τεστ γίνονται αιτία άγχους, αλλά δυστυχώς και
κίνητρα μελέτης. Ο κίνδυνος πλήρους διαστρέβλωσης της σημασίας της
γνώσης είναι τεράστιος. Ο μαθητής δεν πρέπει να συνδέσει τη μελέτη με το
διαγώνισμα. Χάνεται έτσι η ευχαρίστηση της γνώσης η οποία τροφοδοτεί την
αβίαστη μελέτη, αλλά δεν έχει και αποτελέσματα στα κύρια μαθήματα
γλωσσικά και Μαθηματικά, αφού η ύλη είναι συσσωρευτική και μόνο συνεχής
μελέτη μπορεί να δώσει καρπούς και στο μεμονωμένο τεστ.

Για να γίνει αυτό πρέπει να απομυθοποιήσουμε τη σημασία των βαθμών. Οι
σχολικοί βαθμοί είναι σαν τις τιμές των μετοχών στο χρηματιστήριο. Δε
λένε τίποτε σχεδόν για την αξία του μαθητή και μπορεί να είναι φούσκες
που θα ξεθυμάνουν ή τυχαίες και πρόσκαιρες βουτιές στα χαμηλά.
Οπωσδήποτε, δεν είναι λογικό να αδιαφορήσει ο μαθητής για τους βαθμούς. Δεν πρέπει όμως και να γίνουν οι βαθμοί αυτοσκοπός ή και βραχνάς όπως συχνά συμβαίνει.
Θα πρέπει εδώ να χωρίσουμε σε τρεις κατηγορίες τους μαθητές, κάθε μια από τις οποίες χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση.

Έχουμε τους «χαρισματικούς» μαθητές που κυνηγούν το άριστα, τους «προβληματικούς» που κινδυνεύουν να μείνουν σε κάποια μαθήματα και το μεγαλύτερο όγκο των μαθητών που βρίσκονται ανάμεσα στις δυο ακραίες αυτές κατηγορίες.

Οι όροι που αναγκάστηκα να βάλω σε εισαγωγικά χρησιμοποιούνται δυστυχώς ευρέως και συχνά συνοδεύουν το μαθητή με δυσάρεστες συνέπειες. Δυσάρεστες όχι μόνο για τους μαθητές που φλερτάρουν τη βάση, αλλά και για τους αρίστους.

Ας ξεκινήσουμε μ’ αυτούς. Έχω δει πολλές δεκάδες τέτοιων μαθητών, που το φορτίο να πρέπει διαρκώς να επιβεβαιώνουν την «κλάση» τους, τους γονατίζει ψυχολογικά, όπως το φαβορί ενός ποδοσφαιρικού αγώνα που μέσα στην έδρα του δυσκολεύεται να «ανοίξει» την άμυνα της ανίσχυρης φιλοξενούμενης ομάδας.

Αυτό συμβαίνει συνήθως στις πανελλήνιες εξετάσεις, όπου θα αναφερθούμε στην περίπτωση αυτών των μαθητών ξανά. Όμως η διεργασία γίνεται από το Γυμνάσιο. Ο χαρισματικός μαθητής πρέπει να νιώσει ότι το άριστα δεν είναι υποχρέωση που οφείλει οπωσδήποτε να εκπληρώσει. Πρέπει να νιώσει ότι αυτό που περιμένει η οικογένειά του απ’ αυτόν είναι να εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές του για να μαθαίνει και όχι για να αριστεύει. Πρέπει να αποφύγουμε να γεράσουμε πρόωρα έναν τέτοιο μαθητή, να του δώσουμε τη δυνατότητα να παίξει, να ζήσει την ηλικία του, να απολαύσει όσα μόνο σ’ αυτή την ηλικία μπορεί να απολαύσει, ώστε να αναπτυχθεί ισόρροπα το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα του.
Πιο δύσκολη περίπτωση είναι των μαθητών που από νωρίς αντιλαμβανόμαστε ότι δεν πάνε καλά στο σχολείο. Ο έλεγχος του τριμήνου έρχεται πολύ αργά. Το τυχόν πρόβλημα πρέπει να διαγνωστεί έγκαιρα. Ένα μήνα μετά την έναρξη των μαθημάτων ο γονιός πρέπει να επισκεφτεί τους καθηγητές των κύριων τουλάχιστον μαθημάτων για να εντοπιστεί το πρόβλημα. Ας σημειωθεί ότι, καθώς οι καθηγητές αργούν μερικές φορές να σχηματίσουν εικόνα όλων των μαθητών, η επίσκεψη είναι και μια αφορμή να ελέγξει ο καθηγητής το συγκεκριμένο μαθητή.

Και το ερώτημα είναι πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της μέτριας επίδοσης. Ασφαλώς δεν υπάρχουν συνταγές όταν μάλιστα κάθε μαθητής είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Πάντως η «εύκολη» λύση του φροντιστηρίου ούτε εύκολη είναι ούτε λύση τις περισσότερες φορές. Οι γονείς καλό είναι να ελέγχουν το παιδί αν έχει γράψει την εργασία του στο τετράδιο, να το μάθουν να ετοιμάζει μόνο του την τσάντα για να αποκτήσει υπευθυνότητα και να πάψει να εξαρτάται, να προσπαθεί να κάνει τις ασκήσεις των Μαθηματικών και της γλώσσας, αφού πρώτα μελετήσει τη θεωρία και τις υποδείξεις του καθηγητή , και να μάθει να υποβάλει συγκεκριμένες απορίες και όχι ένα γενικό «δεν ξέρω» ή «δεν καταλαβαίνω».
Αυτό είναι χρήσιμο να κάνει ο γονιός: να βοηθήσει το μαθητή να διατυπώνει τέτοια ερωτήματα, τα οποία το καλύτερο είναι να τα υποβάλλει στον καθηγητή του.
Σχετικά με το φροντιστήριο στο Γυμνάσιο είμαι προσωπικά αντίθετος. Σε ακραίες περιπτώσεις μια ατομική βοήθεια ίσως να είναι απαραίτητη, αλλά το φροντιστήριο από αυτή μάλιστα τη βαθμίδα έχει τις εξής αρνητικές συνέπειες: Το μεν φροντιστήριο με τα μεγάλα τμήματα δεν προσφέρει σχεδόν τίποτε περισσότερο από το σχολείο, εκτός ίσως από ένα φροντιστή που είναι φιλικός προς τους μαθητές, αλλά σπανίως έχει τη διδακτική πείρα και ευαισθησία για ουσιαστική, συμπληρωματική προς εκείνη του σχολείου εργασία. Εξάλλου, οι έτοιμες λύσεις που προσφέρονται στο ατομικό μάθημα, εμποδίζουν την ανάπτυξη της αυτενέργειας του μαθητή.

Τα ίδια σε μεγαλύτερο βαθμό ισχύουν για τους «μεσαίους» μαθητές. Αν υπάρχει δυνατότητα κάποιος καθηγητής να ωθεί το μαθητή με υποδείξεις μελέτης σε κάποια μαθήματα, όχι με τη συνήθη φροντιστηριακή μορφή, αλλά με τη μορφή προσωπικού συμβούλου, έχει καλώς, διαφορετικά η μόδα του φροντιστηρίου, γιατί έτσι κάνουν όλοι, μόνο χρόνο και χρήμα κλέβει από το παιδί και την οικογένειά του.

Στο Λύκειο

Εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν. Δυστυχώς, εκείνο που κάνει το Λύκειο να έχει χάσει τελείως τον παιδευτικό του χαρακτήρα είναι το εξετασιοκεντρικό σύστημα.

Όλο το Λύκειο προετοιμάζει μαθητές για τη χοάνη των πανελλήνιων εξετάσεων. Κάθε απόπειρα να υπηρετηθούν γενικοί μορφωτικοί στόχοι και να προσφερθεί στους μαθητές πραγματική γνώση υπονομεύεται από τον μπούσουλα των εξετάσεων που καθορίζουν τι και πώς πρέπει να μπορεί να κάνει ο μαθητής. Πρόκειται για μια τρομακτική φθορά των μαθητών που αν αντιλαμβανόμασταν το μέγεθός της θα βγαίναμε όλοι στους δρόμους απαιτώντας να πάψει το Λύκειο να είναι το εκγυμναστήριο που προετοιμάζει για τις έξι εφτά ημέρες όπου κρίνονται όλα!

Δυστυχώς, η πολιτεία αντιμετωπίζει το θέμα απρόσωπα. Στους σχεδιασμούς, οι μαθητές είναι νούμερα. Τόσοι εκεί, τόσοι εκεί, τόσοι απ’ έξω. Όλα τα εξεταστικά συστήματα κρίνονται κυρίως ως προς το μέσο αποτέλεσμα. Ένα σύστημα είναι πετυχημένο για την πολιτεία, αν εισάγει λίγο πολύ τους ικανότερους.

Αυτό βέβαια δε θα το μάθουμε ποτέ! Δε θα το μάθουμε, αφού δε θα το έχουμε συγκρίνει με ένα σύστημα όπου οι μαθητές θα ξεδιπλώνουν αβίαστα τα ταλέντα τους και αυτά, μαζί με την προσπάθειά τους που θα είναι πιο συνεπής στο βαθμό που θα αξιοποιούνται οι κλίσεις καθενός, θα είναι τα εφόδια για την εισαγωγή τους στη σχολή που επιθυμούν, αλλά και που τους ταιριάζει.

Ακόμη όμως κι αν υποθέσουμε ότι το σημερινό σύστημα είναι «δίκαιο» και «αντικειμενικό» αυτό αφορά στατιστικά μεγέθη και μόνο! Χιλιάδες νέοι αποτελούν τα θύματα του στατιστικού «λάθους» κι αυτό δε νομίζω να τους παρηγορεί!

Όλα αυτά, δεν τα ανέφερα για να κάνω κριτική, αλλά γιατί οι γονείς πρέπει να τα γνωρίζουν, για να μπορούν αν κατανοήσουν πόσο «ανθυγιεινή» είναι η όλη προσπάθεια του μαθητή να εισαχθεί σε μια ανώτατη σχολή. Είναι σίγουρο ότι, αν ρωτηθεί ένας γονιός να διαλέξει για το παιδί του να μπει στην ιατρική ή να είναι υγιές, θα προτιμήσει ασφαλώς την υγεία του παιδιού. Κι όμως, η ψυχοσωματική υγεία των υποψηφίων υφίσταται τεράστιο κλονισμό, αλλά όλοι, γονείς, εκπαιδευτικοί, κοινωνία θυσιάζουμε τη νεολαία μας, με την ελπίδα αυτοί που θα γλιτώσουν να μην είναι τα δικά μας παιδιά.

Αν γίνει μια έρευνα για το πόσα φάρμακα, αρχίζοντας από την απλή - αλλά καθόλου αθώα - ασπιρίνη και φτάνοντας ακόμη και σε αγχολυτικά, καταναλώνουν οι μαθητές στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, πιστεύω ότι θα εκπλαγούμε. Μιλώ εκ πείρας, μιας και τα τελευταία 20 χρόνια έρχομαι σε επαφή με μαθητές αυτών των τάξεων.

Το πιο δραματικό είναι ότι αυτή η επένδυση αποδίδει ελάχιστο κοινωνικό κέρδος. Οι γνώσεις είναι δυσανάλογα μικρές σε σχέση με το χρόνο, τον κόπο και τις δαπάνες (κράτους και οικογένειας) που ξοδεύονται.

Έχοντας όλα αυτά κατά νου, μπορούμε να συμπαρασταθούμε πιο αποτελεσματικά στους μαθητές που αγωνίζονται και να παρακινήσουμε πιο σωστά αυτούς που κάποια στιγμή παραιτούνται.

Και για τους μεν και για τους δε συνιστώ πλήρη απομυθοποίηση της σημασίας της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δε μιλώ για το όραμα κάποιων νέων να σπουδάσουν κάτι που αγαπούν. Αυτό συνήθως τους βοηθά να βρουν ευκολότερα την ισορροπία τους. Αλλά οι περισσότεροι μαθητές δεν έχουν σαφή προσανατολισμό βγαλμένο μέσα από τις πραγματικές επιθυμίες και ικανότητές τους. Παρατηρώντας τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου αυτό είναι πολύ φανερό. Οδηγός είναι τα μόρια που έχουν και όχι η σχολή που θέλουν. Το «κάπου να μπω» είναι η σχολή που θα είχε την υψηλότερη βάση αν υπήρχε τέτοια επιλογή.
Η οικογένεια σταθερά και πειστικά πρέπει να κάνει το μαθητή να νιώσει ότι ζητάει απ’ αυτόν ένα και μόνο: Να προσπαθήσει στο μέτρο των δυνατοτήτων του. Η εκτίμηση της οικογένειας θα είναι ακριβώς η ίδια ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, αν ο μαθητής κάνει αυτό ακριβώς. Δεν ξέρετε πόσο ελευθερώνει τις πνευματικές δυνάμεις του μαθητή μια τέτοια αντιμετώπιση αρκεί να νιώθει ότι είναι ειλικρινής και όχι προσχηματική!

Όσο για τους μαθητές που, κατά το κοινώς λεγόμενο «δεν τα παίρνουν», υπάρχουν τόσοι τομείς δραστηριοποίησης αντί να αναλωθούν τρέχοντας από φροντιστήριο σε φροντιστήριο κυνηγώντας τη χίμαιρα. Υπάρχουν τα Ωδεία για όσους έχουν κλίση στη μουσική, τα εργαστήρια καλλιτεχνικών, η ειδίκευση στις ξένες γλώσσες, μια σειρά από δημιουργικές ασχολίες που καλλιεργούν το σώμα και το πνεύμα όπως οι χώροι άθλησης, θεατρικοί όμιλοι, κέντρα νεότητας με πολιτιστική δράση, η ένταξη σε μια κομματική νεολαία (ναι, κι αυτή για όσους δεν έχουν προκαταλήψεις)...

Όσο κι αν ξενίζει η προτροπή μου αυτή, είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι πολύ μεγάλη δύναμη θα απελευθερωνόταν με τον τρόπο αυτό. Ένας νέος πλούσιος σε γνώσεις, όχι απαραίτητα σχολικές, με ολοκληρωμένη προσωπικότητα, μπορεί να έχει και επαγγελματική καριέρα πολύ καλύτερη από αυτήν που θα έκανε με το πτυχίο του ΤΕΙ λογιστικής όπου βρέθηκε με τα χίλια ζόρια και κατά λάθος.

Βασικό λοιπόν σύνθημα για τις οικογένειες που έχουν μαθητές στο Λύκειο: Όχι άγχος, όχι παράλογη πίεση, όχι υπερβολές.